CÁC BIỂU HIỆN CỦA CHÁN ĂN TÂM THẦN

Chán ăn tâm thần trong tiếng anh là từ ‘ anorexia nervosa’ xuất phát một từ từ tiếng Hy Lạp với nghĩa là chán ăn và một từ Latin ám chỉ rằng việc chán ăn này xuất phát từ thần kinh. Chán ăn tâm thần có thể gặp ở tất cả độ tuổi. Tuy nhiên, thường khởi phát ở độ tuổi thanh thiếu niên trong giai đoạn đầu đến giữa tuổi vị thành niên và tỉ lệ mắc ở nữ cao hơn nam giới. Và có xu hướng xuất hiện ở một số ngành nghề như người mẫu, vận động viên thể hình, điền kinh,...Chán ăn tâm thần là sự tương tác phức tạp giữa gen, môi trường và tâm lý. Các biểu hiện của chán ăn tâm thần sẽ có ba đặc điểm sau. Thứ nhất, bệnh nhân luôn hạn chế năng lượng đưa vào cơ thể dẫn đến trọng lượng cơ thể thấp bất thường. Thứ hai, người bệnh có nỗi sợ tăng cân hoặc trở nên béo phì, và các hành vi tăng cân dai dẳng. Đặc điểm cuối cùng, người bệnh có nhận thức sai lệch về trọng lượng và hình dạng cơ thể. Từ các đặc điểm trên sẽ dẫn đến các biểu hiện đặc trưng trên lâm sàng.
   Về cân nặng: bệnh giảm cân liên tục, không tăng cân nặng, không tăng chiều cao, gầy xanh xao. Đối với người lớn trọng lượng cơ thể dưới mức bình thường tối thiểu với độ tuổi, còn đối với trẻ em và thanh thiếu niên biểu hiện rõ nhất là không đạt được mức cân nặng như mong đợi, hay không duy trì được quỹ đạo phát triển bình thường, không tăng chiều cao. Điều này sẽ thể hiện rõ thông qua chỉ số đánh giá cân nặng và chiều cao BMI thường dưới 17 kg/m2. 
    Chế độ, quy tắc ăn uống:  Bệnh nhân giảm khối lượng thức ăn nạp vào, đặc biệt né tránh các thực phẩm giàu năng lượng, giàu chất béo, giàu calo. 
    Hành vi thải trừ thức ăn: bệnh ám ảnh về việc mập nên có các hành vi đào thảo thức ăn như tự gây nôn, móc họng điều này có thể gây ra các vết thương vùng miệng, vết thương ở tay, bệnh còn lạm dụng thuốc nhuận tràng để đào thải thức ăn, lợi tiểu hoặc thụt tháo. 
   Tập luyện thể dục: bệnh thường tập luyện quá mức, dù luyện tập có bị thương hay bị ốm thì người bệnh vẫn tiếp tục tập luyện để tiêu hao năng lượng.
   Kiểm tra hình thể: bệnh nhân chán ăn tâm thần thường xuyên soi gương, đo số đo các bộ phận cơ thể, cân nhiều lần trong ngày, việc này thường lặp lại hằng ngày.
   Không hài lòng với cơ thể: luôn không hài lòng về thể hình, luôn cho rằng bản thân luôn béo, bệnh luôn bận tâm về cân nặng, hình dáng bản thân, suy nghĩ này luôn chi phối bệnh nhân, sợ tăng cân dai dẳng.
   Biểu hiện về tâm thần: thường kèm với bệnh trầm cảm, lo âu, ám ảnh cưỡng chế. Bệnh có vẻ mặt trầm buồn gần như mỗi ngày, mất hết niềm vui, mất hứng thú với các hoạt động, sở thích trước đây. Bệnh có tâm trạng chán nản, xa lánh xã hội, khó chịu, mất ngủ, giảm hứng thú tình dục. Bệnh lo lắng về việc ăn uống ở nơi công cộng, cảm giác làm việc kém hiệu quả, mong muốn kiểm soát môi trường xung quanh, suy nghĩ thiếu linh hoạt, tương tác xã hội hạn chế. Bệnh từ bỏ các mối quan hệ bạn bè và các quan hệ tương tác khác
  Biểu hiện trên toàn trạng: vẻ ngoài gầy ốm, xanh xao, teo cơ, giảm lượng mỡ tích trữ cần thiết, nhịp tim chậm, dễ hạ huyết áp tư thế.
  Nội tiết- chuyển hóa: rối loạn kinh nguyệt (bệnh vô kinh, mất kinh ở nữ), giảm ham muốn tình dục, chậm phát triển các đặc tính sinh dục, tăng cholesterol, hạ đường huyết không triệu chứng, nhiễm kiềm hoặc nhiễm toan do hạ kali máu, mất nước.
 Biểu hiện trên hệ thống thần kinh trung ương: teo não toàn thể với não thất phì đại, giảm khối lượng vỏ não, co giật
Trên tim mạch: phù ngoại biên do suy dinh dưỡng, rối loạn nhịp tim, nhiễm độc cơ tim.
 Trên thận: tăng Nitơ máu trước thận, suy thận cấp và mạn tính.
 Huyết học: thiếu máu do suy dinh dưỡng, giảm bạch cầu.
 Tiêu hoá: làm chậm quá trình rỗng dạ dày, giãn dạ dày, giảm lipase và lactase trong ruột, tăng men gan, phì đại tuyến nước bọt mang tai, có thể có hội chứng ruột kích thích. Phì đại tuyến nước bọt mang tai, tăng nồng độ amylase huyết thanh, hắc tố melanin do lạm dụng thuốc nhuận tràng.
 Cơ- xương khớp: giảm mật độ trong xương, chuột rút, giật cơ, dấu hiệu Russell (vết chai sẹo trên mu tay và đốt ngón tay).
 Răng hàm mặt: mất gai bề rang lưỡi, mòn men răng, có thể sâu răng.
 Da: da khô, xanh xao, rụng tóc, rụng lông, móng tay dễ gãy.