THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NGƯỜI BỆNH TÂM THẦN PHÂN LIỆT DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI TỈNH YÊN BÁI

THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NGƯỜI BỆNH TÂM THẦN PHÂN LIỆT DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI TỈNH YÊN BÁI

TÓM TĂT: Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện tại 48 xã, phường thuộc 03 hyện, thị, thành phố thuộc tỉnh Yên Bái có tham gia quản lý, điều trị cho bệnh nhân tâm thần phân liệt tại cộng đồng trong năm 2016. Kết quả cho thấy hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần được triển khai đồng bộ từ tuyến tỉnh đến cơ sở. 100% các xã có triển khai đầy đủ các hoạt động theo quy định; 100% các trạm y tế bố trí cán bộ chuyên trách và triển khai thực hiện các nội dung họat động; 100% tổ, thôn bản có cộng tác viên y tế tham gia hoạt động; 22,9% cán bộ tại tuyến cơ sở có trình độ bác sĩ; 77,1% cán bộ tuyến cơ sở là Y sĩ; 100% các thôn bản đều có cộng tác viên Y tế hoạt động. Hoạt động cấp phát thuốc cho người bệnh được thực hiện thuận lợi 64,3% người bệnh được giám sát, hướng dẫn phục hồ chức năng tại nhà theo đúng quy định; 36,7% người bệnh được kiểm tra giám sát ít hơn so với quy định; Kết qủa nghiên cứu này làm cơ sở đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền xem xét đầu tư cho hoạt động chăm sóc sức khỏe bệnh nhân tâm thần phân liệt trên địa bàn tỉnh Yên Bái tích cực, hiệu quả hơn.

            Từ khóa: Yên Bái; quản lý; người bệnh tâm thần phân liệt.

1. Đặt vấn đề.

Tâm thần phân liệt (Schizophrenia) là một bệnh loạn thần nặng, là bệnh cần được quản lý điều trị lâu dài tại cộng đồng. Theo số liệu của tổ chức Y tế thế giới thì tỷ lệ mắc bệnh tâm thần phân liệt chiếm khoảng 1% dân số. Ở Việt Nan theo thống kê của một số tác giả thì tỷ lệ mắc bệnh tâm thần phân liệt chiếm 0,3 – 0,8% dân số; Ước tính cả nước hiện nay có khoảng 300.000. người bệnh tâm thần phân liệt.

Việc điều trị cho người bệnh tâm thần phân liệt cần được tiến hành thường xuyên, kết hợp nhiều liệu pháp. Do đó điều trị cho người bệnh tại cộng đồng là xu hướng tích cực và đúng đắn và trở thành một trong những giải pháp có tính chiến lược ở nhiều nước trên thế giới.

Ở nước ta, ngày 10/10/1998, Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt Dự án bảo vệ sức khỏe tâm thần cộng đồng vào chương trình mục tiêu quốc gia phòng chống một số bệnh xã hội – bệnh dịch nguy hiểm HIV/AIDS,[15].

Yên Bái đã triển khai hoạt động quản lý, điều trị bệnh nhân tâm thần phân liệt tại cộng đồng từ năm 1999. Tính hết năm 2015 Yên Bái đã triển khai quản lý, điều trị bệnh nhân tâm thần phân liệt tại 164/180 xã, phường  đạt 91 % xã, phường trong toàn tỉnh, đã đem lại những kết quả tích cực. Việc lựa chọn những giải pháp phù hợp cho hoạt động quản lý người bệnh tâm thần phân liệt trên điạ bàn tỉnh Yên Bái là rất quan trọng.

2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu.

2.1. Đối tượng nghiên cứu

            - Người bệnh tâm thần phân liệt; Người nhà bệnh nhân.

- Toàn bộ hồ sơ, bệnh án, các báo cáo lưu trữ tại các trạm y tế.

-  Lãnh đạo các trung tâm Y tế, lãnh đạo các xã, phường.

- Cán bộ làm công tác tâm thần tuyến tỉnh, tuyến huyện, tuyến xã, CTV Y tế thôn bản.

2.2. Thời gian nghiên cứu:

Nghiên cứu được tiến hành trong năm  2016.

2.3. Địa điểm nghiên cứu:

Chọn ngẫu nhiên được 03 huyện thị đủ cỡ mẫu bệnh nhân nghiên cứu

2.4. Phương pháp nghiên cứu.

Sử dụng nghiên cứu mô tả cắt ngang, kết hợp định tính và định lượng.

2.4.1. Cỡ mẫu bệnh nhân.

Áp công thức tính cỡ mẫu dành cho nghiên cứu mô tả, được tính theo công thức tính cỡ mẫu cho ước lượng một tỷ lệ trong quần thể:   

Thay các giá trị được n = 165. Cộng thêm khoảng 10% bệnh nhân và người nhà bỏ cuộc, vậy cỡ mẫu nghiên cứu là 181 bệnh nhân.

2.4.2. Cỡ mẫu người nhà bệnh nhân.

 Chọn cỡ mẫu người nhà bằng 50% bệnh nhân. Lập danh sách bệnh nhân lấy khoảng cách k = 2, số người nhà bệnh nhân là 90.

2.4.3. Bệnh án.

 Chọn  lấy toàn bộ bệnh án của bệnh nhân TTPL đang được quản lý,  điều trị  tại các trạm y tế tại các huyện thị nghiên cứu từ trước năm 2015 đến thời điểm nghiên cứu.

2.4. 4. Số liệu thứ cấp.

 Thu thập toàn bộ thông tin về nhân lực, vật lực và kết quả hoạt động quản lý bệnh nhân TTPL qua sổ sách, báo cáo hoạt động quản lý bệnh nhân TTPL từ trước năm 2015 đến thời điểm nghiên cứu.

3. Kết quả nghiên cứu và bàn luận.

Bảng 3.1. Hoạt động của hệ thống quản lý bệnh nhân tâm thần phân liệt tại Yên Bái năm 2016.